RIZE

Bu aksam 'Rize' diye bir film seyrettim. Bizim Karadeniz'deki Rize degil tabi. Ayaga kalkmak, meydana cikmak, dogus, yukselis anlamina gelen 'Rise'. Aslinda film degilde belgesel, reality show gibi bir sey. African American dunyasindan bir kesit sunuyor.

California hood'da yasayan bir grup insanin uyusturucu dagiticilari ve cetelere karsi dansla bunlardan korunmalarini konu aliyordu. Tommy diye biri palyaco olarak bu ise baslamis. Ilk baslarda bir cent bile kazanmadan o dogumgunu partisinden bu partiye gidip gelmis. Cocuklara dansla birseyler ogretmis. Sonra ona katilanlar cogalmis. Suratlarini boyayarak geziyor ve dans ediyorlar. Suc unsuruna giren seylerden uzak kalmaya calisiyorlar.

Hip hop danslarina degisik hareketler katmislar ve bunlari dans edenlerlede birlestirerek onlari isimlendirmisler. Boylece 50'yi askin cesit uretmisler. Mesela 'Stripper' dans dedikleri dansin en onemli ozelligi yere kadar egilip popo sallamalari. Homeboy the Clown, Cartoon the Clown, Hard 'n' the Paint, True Clowns, Get em' Up Soldiers, Just Clown, Big X aka Cereal Man, World Wide Clowns, Nan Nutta, diye liste uzayip gidiyor. Asyali olanlara Rice Track demisler mesela. Aralarina diger renkten irklarida kabul ediyorlar yani. Once 'sen ne bilip ne kadar dans edebilirsin ki' diye kafa tutsalarda iclerine aliyorlar. Bir dans cesitleride kavga ve kizginlikla ilgili. Dovuserek degil dans ederek kavga ediyorlar. Birbirlerini bir defa itmek disinda birbirlerine dokunmadan vucutlariyla o kizginligi disa vuruyorlar. Hareketleri sertlesiyor, yuz ifadeleri gerginlesiyor ama sonrasinda kucaklasiyorlar.

Danslar kalca sallama agirlikli oldugundan bazi aileler biz cocuklarimizin asla bu sekilde dans etmesine izin vermeyiz diyerek 'dirty dancing' muamelesi yapsalarda, danscilar danslarinin boyle olmadigini soyluyorlar. Kucucuk yaslardaki kizlarin kalca sallayip, gobek oynatmasina dans disinda baska bir sekilde bakmiyorlar ve baktirtmiyorlar. 'Our Getto Ballet' diyorlar danslarina.

Cogunun lakaplari var. Sisman danscilar fat ile baslayan isimler, kucuk dansci kizlar Lil Mama, gozleri kisik olan abi kardesler 'Tight Eyez ve Baby Tight Eyez', Hollywood diyarlarinda bale egitimi goren ve dansini baleyle harmanlastiran kiz Miss Prissy diye aniliyor.

Bu Hood denen mahallelere disaridan baskalari girmekten korkarlar. Bende o yuzden African American'lari bizim Sulukule camiyasina benzetirim. Hic bulunmadim orada ama streotype denen tipiklik durumu vardir ya, iste o unsurlari dusununce ben onlari birbirlerine benzetiyorum. Genelde erken yasta cocuk sahibi olmalari, bir suc islendiyse hemen onlardan bilinmesi, cete durumlari, kim vurduya gitmeler, sakin sakin dururken bir kivilcimdan alev topuna donmeleri ama sonra hep beraber muzik esliginde dans etmeleri. Tek farklari bir grup darbuka ile gobek atarken digeri hiphopcu abilerle popo salliyor. Kiyafetleri bile neredeyse ayni. Her renk kullaniyorlar. Pantolonlar salvar misali bol bol. Her turlu taki var. Altindan gumuse, taslidan tassizsa. Kizlarin kulaklarinda koca koca sallantili kupeler. Erkeklerde kunyeler yuzukler. Disler altin veya gumus kaplama. Saclar orgulu, bandanali, uzun, karisik...

Filmi seyrederken bunlar aklima geldi. Sonlarina dogru bir yarisma gosterdiler. Clown'lar ve Krumpers adli diger gruptan ikiser kisi kendi kategorilerine gore yarisiyorlar. Bizim ozanlar nasil sazlarini calip sozleriyle karsilik veriyorlarsa onlarda box pisti gibi bir yerde sandalyelerine oturup digerinin ona verdigi dans karsiligini seyrediyorlar. Orjinal olan avantajli oluyor. Seyirciler alkislariyla kazanan tarafi belirliyor. Kazanlar Clown'lar oldu ama sevincleri kursaklarinda kaldi cunku yenigliyi hazmedemeyen gruptan birileri tommy Clown'un liderinin evini basarak ortaligi dagitmis. Yani dansda olsa, kavgayida dansla yapsalar, sucdan uzak kalmayada calissalar huylu huyundan vazgecmiyor. Zaten ismin cikimis dokuza inmez sekize!

Yine bu film cekilirken 13 yasinda dansci bir kiz cocugu ve ona yolda eslik eden bir erkek arkadasi yoldan gecen gang uylerinin serseri kursununa hedef olup oluyorlar. Oralarda bir gang grubuna uye olsanda olmasanda farketmez. Diger ganglere yakin biriyle gorunsen bile kan davali durumuna geliyorsun. Bazende bunun gibi hedefsiz kursunlara av oluyorsun nedensiz. Benim eski ev arkadasimin 15 yasindaki yegenide arkadasinin evinde diger arkadaslariyla oturuken karsi gang'den birileri eve kursun sikmislar ve bu kursunlardan bir tanesi bu kizin kafasina gelmis. Kiz hala yasiyor ama bu insanlar bu tarz seylerden uzak duramaya calissalarda zorla icine sokuluyorlar gorunmez eller tarafindan. Bu bile bizim kan davalarimiza benzedigine gore YOK insanoglunun birbirinden farki. Renk, dil, din, irk degisik olsada hepimiz ayniyiz. Hepimizi biriz, hepimiz Bir'e bagliyiz. Biz 1'in pesindeki birbirinin tipatip aynisi 0'lariz. (sifir)

Martin Luther King, Jr'un soyledigi bir cumleyide sona eklemisler.

"I have a dream
that one day
this nation will rise up."